SỰ SỢ HÃI TRUNG QUỐC MỚI

Tại sao Mỹ Không Nên Hoảng Sợ Về Kẻ Thách Thức Mới[1]

Tháng 2 năm 1947, Tổng thống Hoa Kỳ Harry Truman đã gặp gỡ các cố vấn chính sách đối ngoại cấp cao nhất George Marshall, Dean Acheson, và một số lãnh đạo quốc hội. Chủ đề là kế hoạch của chính quyền hỗ trợ chính phủ Hy Lạp trong cuộc chiến chống lại cuộc nổi dậy của cộng sản. Marshall và Acheson trình bày trường hợp của họ cho kế hoạch. Arthur Vandenberg, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện đã lắng nghe một cách chăm chú và sau đó đưa ra lời cảnh báo ủng hộ. “Cách duy nhất bạn sẽ đạt được những gì bạn muốn,” ông nói với tổng thống, “là thực hiện một bài phát biểu và làm cho cả nước sợ hãi.”

Trong ít tháng tiếp theo, Truman đã làm được điều đó. Ông đã biến cuộc nội chiến ở Hy Lạp thành một thử nghiệm về khả năng của Hoa Kỳ trong việc đối đầu với chủ nghĩa cộng sản quốc tế. Suy gẫm về những lời hùng biện của Truman về việc hỗ trợ các nền dân chủ ở mọi nơi, mọi lúc, Acheson thú nhận trong hồi ký của mình rằng chính quyền đã đưa ra một lập luận “rõ ràng hơn sự thật”.

Một điều gì đó tương tự đang xảy ra ngày hôm nay trong cuộc tranh luận của người Mỹ về Trung Quốc. Một sự đồng thuận mới, bao gồm cả hai bên, cơ sở quân sự và các yếu tố quan trọng của truyền thông, cho rằng Trung Quốc hiện là một mối đe dọa sống còn đối với Hoa Kỳ cả về kinh tế và chiến lược, rằng chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc đã thất bại và Washington cần một mối đe dọa mới, chiến lược khó khăn hơn nhiều để ngăn chặn nó. Sự đồng thuận này đã thay đổi lập trường của công chúng đối với một sự thù địch gần như bản năng: theo cuộc thăm dò, 60% người Mỹ hiện có cái nhìn không thuận lợi về Cộng hòa Nhân dân, mức cao kỷ lục kể từ khi Trung tâm Nghiên cứu Pew bắt đầu đặt câu hỏi vào năm 2005. Nhưng giới ưu tú Washington đã đã làm cho trường hợp của họ "rõ ràng hơn sự thật." Bản chất của cuộc thách thức từ Trung Quốc khác biệt và phức tạp hơn nhiều so với những gì mà chủ thuyết báo động mới mô tả. Về vấn đề chính sách đối ngoại quan trọng nhất trong nhiều thập kỷ tới, Hoa Kỳ đang tự đặt mình vào một thất bại đắt giá.

Hãy nói rõ: Trung Quốc là một chế độ đàn áp thực hiện các chính sách hoàn toàn phi tự do, từ cấm tự do ngôn luận đến cấm các nhóm thiểu số tôn giáo. Trong năm năm qua, Trung Quốc đã tăng cường kiểm soát chính trị và thống kê kinh tế trong nước. Ở nước ngoài, Trung Quốc trở thành kẻ cạnh tranh và ở một số nơi là đối thủ của Hoa Kỳ. Nhưng câu hỏi chiến lược thiết yếu đối với người Mỹ ngày nay là, Liệu những thực tế này có khiến Trung Quốc trở thành một mối đe dọa sống còn không, và trong qui mô của họ, mối đe dọa đó nên được giải quyết như thế nào?

Hậu quả của việc phóng đại mối đe dọa của Liên Xô đã rất lớn: lạm dụng thô bạo cả nước trong thời kỳ McCarthy; một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân nguy hiểm; một cuộc chiến tranh lâu dài, vô ích và không thành công ở Việt Nam; và vô số các cuộc can thiệp quân sự khác vào các nước được gọi là Thế giới thứ ba khác nhau. Hậu quả của việc không vượt qua được thách thức của Trung Quốc ngay hôm nay sẽ còn nặng nề hơn. Hoa Kỳ có nguy cơ phung phí những thành quả khó khăn giành được từ bốn thập kỷ gắn bó với Trung Quốc, khuyến khích Bắc Kinh áp dụng các chính sách đối đầu của riêng mình, và dẫn dắt hai nền kinh tế lớn nhất thế giới vào một cuộc xung đột nguy hiểm không rõ quy mô và phạm vi chắc chắn sẽ gây ra nhiều thập kỷ bất ổn và bất an. Một cuộc chiến tranh lạnh với Trung Quốc có thể sẽ kéo dài và tốn kém hơn nhiều so với chiến tranh với Liên Xô, với một kết quả không chắc chắn.

HỦY BỎ CAM KẾT

Henry Kissinger đã lưu ý rằng Hoa Kỳ đã tham gia tất cả các cuộc giao tranh quân sự lớn của mình kể từ năm 1945 - tại Hàn Quốc, Việt Nam, Afghanistan và Iraq - với sự nhiệt tình và ủng hộ của lưỡng đảng. “Và sau đó, khi chiến tranh phát triển,” Kissinger nói, “sự ủng hộ trong nước dành cho nó bắt đầu tan rã.” Ngay sau đó, mọi người đã tìm kiếm một chiến lược rút lui.

Để tránh đi lại vết xe đỗ, Hoa Kỳ nên dành thời gian để kiểm tra chặt chẽ các giả định đằng sau sự đồng thuận mới của Trung Quốc. Theo nghĩa rộng, chúng là những thứ sau đây. Thứ nhất, cam kết đã thất bại vì nó không “chuyển đổi được sự phát triển bên trong và hành vi bên ngoài của Trung Quốc,” như các cựu quan chức Mỹ Kurt Campbell và Ely Ratner đã viết trong những trang này vào năm 2018. Thứ hai, chính sách đối ngoại của Bắc Kinh hiện là mối đe dọa đáng kể nhất đối với lợi ích của Mỹ và nói rộng ra, đối với trật tự quốc tế dựa trên luật lệ mà Hoa Kỳ tạo ra sau năm 1945. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã tiến xa hơn khi nói trong một bài phát biểu năm 2019 tại Viện Hudson rằng “Đảng Cộng sản Trung Quốc là đảng theo chủ nghĩa Mác- Lenin tập trung vào đấu tranh và thống trị quốc tế ”. Và thứ ba, chính sách đối đầu tích cực với Trung Quốc sẽ chống lại mối đe dọa tốt hơn là tiếp tục cách tiếp cận trước đó.

Sự đồng thuận của lưỡng đảng này đã hình thành để đáp lại những thay đổi đáng lo ngại về nhiều mặt ở Trung Quốc. Kể từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình trở thành người nắm quyền tối cao của đất nước, quá trình tự do hóa kinh tế của Trung Quốc đã chậm lại và cải cách chính trị của nước này - bị hạn chế trong mọi trường hợp - đã bị đảo ngược. Bắc Kinh hiện đang kết hợp đàn áp chính trị với tuyên truyền chủ nghĩa dân tộc có từ thời Mao. Ở nước ngoài, Trung Quốc tham vọng và quyết đoán hơn. Những thay đổi này là có thật và đáng lo ngại. Nhưng họ nên thay đổi chính sách của Hoa Kỳ như thế nào?

Việc hình thành một phản ứng hiệu quả đòi hỏi phải bắt đầu với sự hiểu biết rõ ràng về chiến lược Trung Quốc của Hoa Kỳ cho đến thời điểm này. Điều mà đồng thuận mới bỏ lỡ là trong gần 5 thập niên kể từ khi Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon mở cửa với Bắc Kinh, chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc chưa bao giờ hoàn toàn là một sự can dự; nó là sự kết hợp của can dự và răn đe. Vào cuối những năm 1970, các nhà hoạch định chính sách của Hoa Kỳ kết luận rằng việc hội nhập Trung Quốc vào hệ thống kinh tế và chính trị toàn cầu tốt hơn là để nước này ngồi ngoài, bực bội và gây rối. Nhưng Washington đã kết hợp nỗ lực đó với sự ủng hộ nhất quán đối với các cường quốc châu Á khác - bao gồm cả việc tiếp tục bán vũ khí cho Đài Loan. Cách tiếp cận đó, đôi khi được mô tả là “chiến lược phòng ngừa”, đảm bảo rằng khi Trung Quốc trỗi dậy, sức mạnh của họ bị kềm chế và các nước láng giềng cảm thấy an toàn.

Trong những năm 1990, không còn kẻ thù Liên Xô nào để kiềm chế, Lầu Năm Góc đã cắt giảm chi tiêu, đóng cửa các căn cứ và giảm quân số trên khắp thế giới - ngoại trừ ở châu Á. Chiến lược Châu Á - Thái Bình Dương năm 1995 của Lầu Năm Góc, được gọi là Sáng kiến Nye (the Nye Initiative), đã cảnh báo về việc xây dựng quân đội và tham vọng chính sách đối ngoại của Trung Quốc và tuyên bố rằng Hoa Kỳ sẽ không giảm bớt sự hiện diện quân sự của mình trong khu vực. Thay vào đó, ít nhất 100.000 lính Mỹ sẽ ở lại châu Á trong tương lai gần. Việc bán vũ khí cho Đài Loan sẽ tiếp tục vì lợi ích của hòa bình ở eo biển Đài Loan - nghĩa là để ngăn cản Bắc Kinh sử dụng vũ lực chống lại hòn đảo tự quản, mà chính phủ đại lục coi là một phần của Trung Quốc.

Phương pháp phòng ngừa rủi ro này đã được các tổng thống của cả hai đảng duy trì. Chính quyền George W. Bush đã lật ngược chính sách lưỡng đảng trong nhiều thập kỷ và coi Ấn Độ như một cường quốc hạt nhân, phần lớn là để thêm một lần nữa kềm chế Trung Quốc. Dưới thời Tổng thống Barack Obama, Hoa Kỳ đã tăng cường khả năng răn đe, mở rộng dấu ấn của mình ở châu Á bằng các thỏa thuận quân sự mới với Úc và Nhật Bản, đồng thời nuôi dưỡng mối quan hệ chặt chẽ hơn với Việt Nam. Đó cũng là mục đích của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, được thiết kế để cung cấp cho các quốc gia châu Á một nền tảng kinh tế giúp họ chống lại sự thống trị của thị trường Trung Quốc. (Chính quyền Trump đã rút khỏi thỏa thuận vào đầu năm 2017.) Obama đã đích thân đối mặt với Tập Cận Bình về hành vi trộm cắp mạng của Trung Quốc và áp thuế lên vỏ xe nhập khẩu để trả đũa các chính sách thương mại không công bằng của Trung Quốc.

Nói rằng phòng ngừa rủi ro thất bại phản ánh sự thiếu quan điểm lịch sử. Vào đầu những năm 1970, trước khi Nixon mở cửa với Trung Quốc, Bắc Kinh là chế độ bất hảo lớn nhất thế giới. Mao Trạch Đông bị ám ảnh bởi ý nghĩ rằng ông ta đang lãnh đạo một phong trào cách mạng sẽ hủy diệt thế giới tư bản phương Tây. Không có biện pháp nào quá khắc nghiệt đối với nguyên nhân - thậm chí không phải là ngày tận thế hạt nhân. Mao giải thích trong một bài phát biểu ở Moscow năm 1957: “Nếu điều tồi tệ nhất đến cùng với điều tệ hại nhất và một nửa nhân loại chết”, “một nửa còn lại sẽ vẫn còn trong khi chủ nghĩa đế quốc đã bị tiêu diệt và cả thế giới sẽ trở thành xã hội chủ nghĩa. Trung Quốc của Mao đã tài trợ và cổ vũ cho các cuộc nổi dậy chống phương Tây, các phong trào du kích và các phong trào ý thức hệ trên khắp thế giới, từ Mỹ Latinh đến Đông Nam Á. Theo một ước tính, Bắc Kinh đã chi từ 170 triệu đến 220 triệu USD chỉ riêng từ năm 1964 đến năm 1985 ở châu Phi, huấn luyện 20.000 chiến binh từ ít nhất 19 quốc gia.

Để so sánh, Trung Quốc ngày nay là một quốc gia có trách nhiệm đáng kể trên mặt trận địa chính trị và quân sự. Nó đã không tham chiến kể từ năm 1979. Nó đã không sử dụng lực lượng quân sự sát thương ở nước ngoài kể từ năm 1988. Nó cũng không tài trợ hoặc hỗ trợ lực lượng ủy nhiệm hoặc quân nổi dậy vũ trang ở bất kỳ nơi nào trên thế giới kể từ đầu những năm 1980. Kỷ lục không can thiệp đó duy nhất giữa các cường quốc trên thế giới. Tất cả các thành viên thường trực khác của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã sử dụng vũ lực nhiều lần ở nhiều nơi trong vài thập kỷ qua - một danh sách, tất nhiên, do Hoa Kỳ dẫn đầu.

Trung Quốc cũng đã đi từ việc tìm cách phá hoại hệ thống quốc tế sang việc chi những khoản tiền lớn để củng cố hệ thống này. Bắc Kinh hiện là nhà tài trợ lớn thứ hai của Liên hợp quốc và chương trình gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Nó đã triển khai 2.500 lính gìn giữ hòa bình, nhiều hơn tất cả các thành viên thường trực khác của Hội đồng Bảo an cộng lại. Từ năm 2000 đến 2018, Trung Quốc ủng hộ 182 trong số 190 nghị quyết của Hội đồng Bảo an áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các quốc gia bị coi là vi phạm các quy tắc hoặc chuẩn mực quốc tế. Đúng là, các nguyên tắc củng cố chính sách đối ngoại của Bắc Kinh ngày nay - “tôn trọng chủ quyền”, “toàn vẹn lãnh thổ” và “không can thiệp” - phần lớn được thực hiện bởi mong muốn chống lại sự can thiệp của phương Tây. Tuy nhiên, họ nêu bật một sự thay đổi đáng chú ý từ một chương trình cách mạng triệt để sang một mối quan tâm bảo thủ về sự ổn định. Nếu có ai đó dự đoán vào năm 1972 rằng Trung Quốc sẽ trở thành người bảo vệ nguyên trạng quốc tế, thì ít ai có thể tin được điều đó.

ĐỊA ĐIỂM THƯƠNG MẠI

Sự đồng thuận mới về chế độ kinh tế Trung Quốc cho rằng Trung Quốc đã buộc các công ty đa quốc gia chuyển giao công nghệ của họ, trợ cấp cho các “nhà vô địch quốc gia” và đặt ra các rào cản chính thức và không chính thức trên con đường các công ty nước ngoài tìm cách thâm nhập thị trường của họ. Nói tóm lại, Bắc Kinh đã sử dụng nền kinh tế quốc tế mở để củng cố hệ thống thống kê và trọng thương của riêng mình. Đúng là những chính sách không công bằng này đòi hỏi sự quan tâm và hành động từ phần còn lại của thế giới. Chính quyền Trump xứng đáng được ghi công vì đã giải quyết vấn đề này - đặc biệt là trong bối cảnh Tập Cận Bình nắm lấy thống kê sau nhiều thập kỷ tự do hóa. Nhưng mức độ lớn và vĩnh viễn của sự đảo ngược này như thế nào? Cách thực hiện của Trung Quốc khác với các hoạt động của các quốc gia thị trường mới nổi khác hiện nay như thế nào? Và một lần nữa, phản ứng đúng đắn của người Mỹ là gì? Hầu hết tất cả các nhà kinh tế đều đồng ý rằng Trung Quốc có được phần lớn thành công về kinh tế nhờ ba yếu tố cơ bản: sự chuyển đổi từ kinh tế cộng sản sang cách tiếp cận dựa trên thị trường, tỷ lệ tiết kiệm cao giúp có thể đầu tư vốn lớn và tăng năng suất. Trong ba thập kỷ qua, quốc gia này cũng đã mở cửa đáng kể cho đầu tư nước ngoài - hơn nhiều thị trường mới nổi lớn khác - cho phép dòng vốn đổ vào. Trung Quốc là một trong hai nước đang phát triển được xếp hạng trong 25 thị trường hàng đầu cho đầu tư trực tiếp nước ngoài kể từ năm 1998. Trong nhóm các thị trường mới nổi lớn của BRICS (bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi), Trung Quốc liên tục được xếp hạng là nền kinh tế mở và cạnh tranh nhất. Về tác động của các chính sách trọng thương của Trung Quốc đối với nền kinh tế Hoa Kỳ, cựu Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Lawrence Summers đã lưu ý rằng “không thể lập luận một cách nghiêm túc rằng các hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc đã ảnh hưởng đến tăng trưởng của Hoa Kỳ dù chỉ 0,1% một năm”.

Điều đáng chú ý là trên mặt trận kinh tế, hầu hết mọi mức phí tổn ở Trung Quốc ngày nay - buộc phải chuyển giao công nghệ, thực hành thương mại không công bằng, hạn chế tiếp cận của các công ty nước ngoài, sự ưu ái về quy định đối với người dân địa phương - đã được san bằng ở Nhật Bản trong những năm 1980 và 1990. Vào thời điểm đó, cuốn sách có ảnh hưởng của Clyde Prestowitz Trading Places: Cách nước Mỹ đầu hàng tương lai cho Nhật Bản và Cách giành chiến thắng trở lại giải thích rằng Hoa Kỳ chưa bao giờ tưởng tượng sẽ giao dịch với một quốc gia mà ở đó “ngành công nghiệp và thương mại [sẽ] được tổ chức như một phần nỗ lực đạt được các mục tiêu quốc gia cụ thể. ” Một cuốn sách khác được đọc nhiều hiện thời có tựa đề Cuộc chiến sắp tới với Nhật Bản. Khi tăng trưởng của Nhật Bản giảm dần, khiến những nỗi sợ hãi phóng đại này cũng gia tăng.

Trung Quốc ngày nay đang đặt ra một số thách thức mới, đặc biệt là khi Tập Cận Bình quyết tâm để nhà nước đóng vai trò hàng đầu trong việc giúp đất nước giành được vị thế thống trị kinh tế trong các lĩnh vực quan trọng. Nhưng trong toàn bộ lịch sử, lợi thế lớn nhất của Trung Quốc trong hệ thống thương mại toàn cầu không đến từ việc họ sẵn sàng vi phạm các quy tắc mà là từ quy mô tuyệt đối của họ. Các quốc gia và công ty muốn tiếp cận Trung Quốc và sẵn sàng nhượng bộ để có được điều đó. Điều này hầu như không làm cho Trung Quốc trở nên bất thường. Các quốc gia khác có ảnh hưởng tương tự thường bỏ qua các hành vi tương tự hoặc tệ hơn - không ai hơn Hoa Kỳ. Một báo cáo năm 2015 của gã khổng lồ dịch vụ tài chính Credit Suisse cung cấp một bảng thống kê hữu ích về các rào cản phi thuế quan đối với hàng hóa nước ngoài được các nước lớn áp dụng từ năm 1990 đến năm 2013. Với tổng số gần 450, Hoa Kỳ đang ở trong một liên minh của riêng mình. Tiếp theo là Ấn Độ, sau đó là Nga. Trung Quốc đứng ở vị trí thứ 5, với số lượng hàng rào phi thuế quan bằng 1/3 so với Hoa Kỳ. Bức tranh không thay đổi nhiều trong những năm qua.

Hầu hết những thay đổi gần đây trong chính sách kinh tế của Bắc Kinh đều mang tính tiêu cực, nhưng thậm chí đó không phải là toàn bộ câu chuyện. Trung Quốc đang thay đổi nhiều, đôi khi mâu thuẫn. Ngay cả khi trở lại quyền kiểm soát nhà nước nhiều hơn dưới thời Tập Cận Bình, một thị trường tự do hoang dã đã phát triển mạnh mẽ trong các lĩnh vực rộng lớn như hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng. Cũng đã có một số tự do hóa quy định thực sự - thậm chí là cải cách hành chính và tư pháp, như nhà khoa học chính trị Yuen Yuen Ang đã trình bày chi tiết. Sự hỗ trợ của chính phủ dành cho các doanh nghiệp nhà nước nhiều hơn so với vài năm trước đây, nhưng Bắc Kinh đã từ bỏ điều từng là trọng tâm của chiến lược trọng thương: sử dụng đồng tiền định giá thấp để thúc đẩy tăng trưởng. Nhà kinh tế học Nicholas Lardy đã tính toán rằng sự kết thúc của chủ nghĩa trọng thương tiền tệ chiếm “khoảng một nửa sự suy giảm tăng trưởng của Trung Quốc kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu”.

Theo Peter Navarro, cố vấn thương mại hàng đầu của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, hãy xem xét vấn đề số một trong tranh chấp thương mại của Hoa Kỳ với Trung Quốc: “sự trộm cắp tài sản trí tuệ của chúng ta”. Việc Trung Quốc tham gia vào hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ tràn lan là một thực tế được chấp nhận rộng rãi - ngoại trừ các công ty Hoa Kỳ kinh doanh tại Trung Quốc. Trong một cuộc khảo sát gần đây về các công ty như vậy do Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ-Trung Quốc thực hiện, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ xếp thứ sáu trong danh sách các mối quan tâm cấp bách, giảm từ vị trí thứ hai vào năm 2014. Các công ty này lo lắng nhiều hơn về nguồn vốn nhà nước cho các công ty đối thủ và việc phê duyệt giấy phép bị trì hoãn cho các sản phẩm của họ. Tại sao lại thay đổi từ năm 2014? Năm đó, Trung Quốc đã thành lập các tòa án chuyên trách đầu tiên để xử lý các vụ việc về sở hữu trí tuệ. Năm 2015, các nguyên đơn nước ngoài đã đưa 63 vụ kiện lên Tòa án Sở hữu Trí tuệ Bắc Kinh. Tòa án đã ra phán quyết cho 63 công ty nước ngoài.

Tất nhiên, những cải cách như thế này thường chỉ được thực hiện khi đối mặt với áp lực của phương Tây và thậm chí sau đó, vì chúng phục vụ lợi ích cạnh tranh của chính Trung Quốc - người thu thập nhiều bằng sáng chế nhất trên toàn thế giới vào năm ngoái là gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc Huawei. Nhưng cũng đúng là nhiều nhà kinh tế và các nhà hoạch định chính sách cấp cao của Trung Quốc đã lập luận rằng đất nước này sẽ hiện đại hóa và tăng trưởng kinh tế chỉ khi theo đuổi cải cách hơn nữa. Họ đã cảnh báo nếu không làm như vậy sẽ khiến đất nước mắc kẹt trong “bẫy thu nhập trung bình” - số phận chung của các quốc gia thoát khỏi đói nghèo nhưng lại vấp phải bức tường với GDP bình quân đầu người khoảng 10.000 USD, do không hiện đại hóa được nền kinh tế, hệ thống quản lý và luật pháp.

Đối với sự phát triển chính trị của Trung Quốc có liên quan, phán quyết là rõ ràng. Trung Quốc đã không mở cửa chính trị của mình ở mức độ mà nhiều người dự đoán; trên thực tế đã tiến tới sự đàn áp và kiểm soát nhiều hơn. Cách đối xử tàn tệ của Bắc Kinh đối với người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, một khu vực ở tây bắc Trung Quốc, đã tạo ra một cuộc khủng hoảng nhân quyền. Nhà nước cũng đã bắt đầu sử dụng các công nghệ mới, chẳng hạn như phần mềm nhận dạng khuôn mặt và trí tuệ nhân tạo, để tạo ra một hệ thống kiểm soát xã hội kiểu Orwellian. Những thực tế này là một bi kịch đối với người dân Trung Quốc và trở ngại cho việc nước này tham gia vào vai trò lãnh đạo toàn cầu. Tuy nhiên, sẽ là một sự phóng đại nếu viện dẫn chúng như một bằng chứng về sự thất bại trong chính sách của Hoa Kỳ. Trên thực tế, rất ít quan chức Hoa Kỳ từng lập luận rằng sự can dự sẽ dẫn đến nền dân chủ tự do ở Trung Quốc một cách chắc chắn. Họ hy vọng rằng điều đó sẽ xảy ra, thậm chí mong đợi điều đó, nhưng trọng tâm của họ luôn là điều chỉnh hành vi bên ngoài của Trung Quốc, điều mà họ đã đạt được.

VƯỢT RANH GIỚI

Dưới thời Tập Cận Bình, chính sách đối ngoại của Trung Quốc đã trở nên tham vọng và quyết đoán hơn, từ việc theo đuổi vai trò lãnh đạo trong các cơ quan của Liên hợp quốc đến Sáng kiến Vành đai và Con đường rộng lớn và việc xây dựng các đảo ở Biển Đông. Những động thái này đánh dấu một bước đột phá sự thụ động trước kia của đất nước trên trường toàn cầu, được đúc kết bởi câu ngạn ngữ của cựu lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình “Hãy giấu sức mạnh, chờ đợi thời cơ”. Đặc biệt, việc xây dựng quân đội của Trung Quốc có quy mô và được thiết kế theo cách cho thấy rằng một kế hoạch dài hạn đang được thực hiện một cách có hệ thống. Nhưng mức độ ảnh hưởng có thể chấp nhận được đối với Trung Quốc sẽ là bao nhiêu, với tầm ảnh hưởng kinh tế của nước này trên thế giới? Nếu Washington không đặt câu hỏi này trước, thì Washington không thể đưa ra tuyên bố nghiêm túc về việc sử dụng sức mạnh nào của Trung Quốc là vượt qua ranh giới.

Theo nhiều ước tính, Trung Quốc đã là nền kinh tế lớn nhất thế giới. Trong vòng mười đến 15 năm, nó có thể sẽ đạt đến mức này với tất cả mọi tiêu chuẩn. Đặng Tiểu Bình đưa ra lời khuyên của mình là "hãy tiết kiệm thời gian" khi nền kinh tế của đất nước này chiếm khoảng một phần trăm GDP toàn cầu. Ngày nay, nó chiếm hơn 15%. Trung Quốc thực sự đã vượt qua thời gian của mình, và giờ đây, một Trung Quốc mạnh hơn tự nhiên tìm kiếm một vai trò lớn hơn trong khu vực và toàn cầu.

Hãy xem xét trường hợp một quốc gia khác đang trỗi dậy sức mạnh, quốc gia này vào thế kỷ XIX, mặc dù gần như không có quy mô như Trung Quốc ngày nay. Năm 1823, Hoa Kỳ bây giờ được gọi là một quốc gia đang phát triển - thậm chí không nằm trong số năm nền kinh tế hàng đầu thế giới - nhưng với Học thuyết Monroe, nó đã tuyên bố toàn bộ Tây Bán cầu là giới hạn đối với các cường quốc châu Âu. Trường hợp của Mỹ là một kiểu suy luận không hoàn hảo, nhưng nó như một lời nhắc nhở rằng khi các quốc gia có được sức mạnh kinh tế, họ tìm kiếm sự kiểm soát và ảnh hưởng nhiều hơn đến môi trường của họ. Nếu Washington xác định mọi nỗ lực như vậy của Trung Quốc là nguy hiểm, nó sẽ khiến Hoa Kỳ chống lại các động lực tự nhiên của đời sống quốc tế và rơi vào cái mà học giả Graham Allison gọi là "bẫy Thucydides" - nguy cơ chiến tranh giữa các quyền lực và một bá quyền lo ngại.

Đối với Hoa Kỳ, đối phó với một đối thủ cạnh tranh như vậy là một thách thức mới và duy nhất. Kể từ năm 1945, những quốc gia thiết yếu đang vươn lên giàu có và nổi tiếng đã là đồng minh thân cận nhất của Washington, nếu không muốn nói là gần như các quốc gia được bảo hộ: Đức, Nhật Bản và Hàn Quốc. Một đặc điểm thường gây xáo trộn trong đời sống quốc tế - những cường quốc mới đang trỗi dậy — do đó đã vô cùng thân thiện đối với Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Trung Quốc không chỉ lớn hơn nhiều so với các cường quốc đang lên trước đó; nó cũng luôn nằm ngoài các cơ cấu liên minh và phạm vi ảnh hưởng của Hoa Kỳ. Kết quả, nó chắc chắn sẽ tìm kiếm biện pháp ảnh hưởng độc lập lớn hơn. Thách thức đối với Hoa Kỳ và phương Tây nói chung là xác định phạm vi có thể chấp nhận được đối với ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc và điều chỉnh nó - để có được sự tin cậy khi các hành động của Bắc Kinh vượt qua ranh giới. Cho đến nay, thành tích của phương Tây về việc thích ứng với sự trỗi dậy của Trung Quốc rất kém cỏi. Ví dụ, cả Hoa Kỳ và Châu Âu đều miễn cưỡng nhượng bộ cho Trung Quốc trong các thể chế cốt lõi của điều hành kinh tế toàn cầu, Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế, vốn vẫn là những câu lạc bộ Âu-Mỹ. Trong nhiều năm, Trung Quốc đã tìm kiếm một vai trò lớn hơn trong Ngân hàng Phát triển Châu Á, nhưng Hoa Kỳ đã từ chối. Kết quả là vào năm 2015, Bắc Kinh đã thành lập tổ chức tài chính đa phương của riêng mình, Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á (mà Washington phản đối, không có kết quả).

Pompeo đã khẳng định — trong một tuyên bố bảo trợ chắc chắn sẽ khiến bất kỳ công dân Trung Quốc nào tức giận - rằng Hoa Kỳ và các đồng minh của họ phải giữ Trung Quốc ở “vị trí thích hợp của nó”. Theo Pompeo, tội lỗi của Trung Quốc là họ chi tiêu cho quân sự nhiều hơn mức cần thiết cho quốc phòng của mình. Nhưng tất nhiên, điều tương tự có thể nói về Hoa Kỳ - và Pháp, Nga, Vương quốc Anh và hầu hết các quốc gia lớn khác. Trên thực tế, một định nghĩa hữu ích về một cường quốc là một định nghĩa được quan tâm nhiều hơn là nền an ninh của chính nó.

Trật tự cũ — trong đó các quốc gia nhỏ ở châu Âu đóng vai trò là ứng cử viên nặng ký toàn cầu trong khi những người khổng lồ như Trung Quốc và Ấn Độ bị loại khỏi hàng ngũ các tổ chức toàn cầu đầu tiên - không thể chịu đựng được. Trung Quốc sẽ phải có một vị trí trên bàn và thực sự hòa nhập vào các cơ cấu quyết định, hoặc nước này sẽ tự do và đơn phương tạo ra các cơ cấu và hệ thống mới của riêng mình. Việc Trung Quốc trở thành cường quốc toàn cầu là nhân tố mới quan trọng nhất trong hệ thống quốc tế trong nhiều thế kỷ. Nó phải được công nhận như vậy.

KHÔNG TỰ DO KHÔNG QUỐC TẾ CŨNG KHÔNG TRẬT TỰ

Đối với nhiều người, sự trỗi dậy của Bắc Kinh đã gióng lên hồi chuông báo tử của trật tự quốc tế tự do - một bộ chính sách và thể chế, phần lớn được Hoa Kỳ xây dựng sau Thế chiến thứ hai, tạo nên một hệ thống dựa trên luật lệ, trong đó chiến tranh giữa các nước đã suy yếu trong khi thương mại tự do và nhân quyền đã phát triển mạnh mẽ. Đặc điểm chính trị trong nước của Trung Quốc - một quốc gia độc đảng không có phe đối lập hay bất đồng chính kiến - và một số hành động quốc tế của Trung Quốc khiến nước này trở thành một bên không dễ chịu trong hệ thống này. Tuy nhiên, cần phải nhớ rằng trật tự quốc tế tự do chưa bao giờ tự do, quốc tế, hay trật tự như bây giờ được mô tả một cách hoài cổ. Ngay từ đầu, nó đã vấp phải sự phản đối dữ dội từ Liên Xô, sau đó là một loạt sự đổ vỡ trong quan hệ hợp tác giữa các đồng minh (sau cuộc khủng hoảng Suez năm 1956, qua Việt Nam một thập kỷ sau đó) và sự đào ngũ từng phần của Hoa Kỳ dưới thời Nixon, người năm 1971 đã chấm dứt hoạt động bảo lãnh trật tự tiền tệ quốc tế của Washington bằng cách sử dụng dự trữ vàng của Mỹ. Một hình ảnh thực tế hơn là trật tự quốc tế tự do non trẻ, ngay từ đầu đã bị hủy hoại bởi những ngoại lệ, bất hòa và mong manh. Về phần mình, Hoa Kỳ thường hoạt động bên ngoài các quy tắc của trật tự này, thực hiện các biện pháp can thiệp quân sự thường xuyên dù có hoặc không có sự chấp thuận của Liên hợp quốc; Trong những năm từ 1947 đến 1989, khi Hoa Kỳ được cho là đang xây dựng trật tự quốc tế tự do, họ đã cố gắng thay đổi chế độ trên khắp thế giới 72 lần. Nó dành quyền tương tự trong lĩnh vực kinh tế, tham gia vào chủ nghĩa bảo hộ ngay cả khi nó chống lại các biện pháp khiêm tốn hơn được các nước khác áp dụng.

Sự thật về trật tự quốc tế tự do, cũng như tất cả các khái niệm như vậy, chưa bao giờ thực sự có một thời kỳ hoàng kim, nhưng trật tự này cũng không suy tàn nhiều như mọi người vẫn tuyên bố. Các thuộc tính cốt lõi của trật tự này - hòa bình và ổn định - vẫn còn nguyên, với sự suy giảm rõ rệt trong chiến tranh và thôn tính kể từ năm 1945. (Hành vi của Nga ở Ukraine là một ngoại lệ quan trọng.) Về mặt kinh tế, đây là một thế giới tự do mậu dịch. Mức thuế trung bình giữa các nước công nghiệp phát triển là dưới 3%, giảm từ 15% trước Vòng đàm phán thương mại quốc tế Kennedy vào những năm 1960. Thập kỷ vừa qua đã chứng kiến sự thụt lùi về một số biện pháp toàn cầu hóa nhưng từ mức cơ bản cực kỳ cao. Toàn cầu hóa kể từ năm 1990 có thể được mô tả là đã tiến lên ba bước và chỉ lùi một bước.

Trung Quốc hầu như không được coi là mối nguy hiểm chết người đối với trật tự không hoàn hảo này. So sánh hành động của họ với hành động của Nga - một quốc gia mà trên nhiều đấu trường chỉ đơn giản hoạt động như một kẻ phá hoại, cố gắng phá vỡ thế giới dân chủ phương Tây và các mục tiêu quốc tế của nó, thường hưởng lợi trực tiếp từ sự bất ổn vì nó tăng giá dầu (nguồn tài sản lớn nhất của Điện Kremlin) . Trung Quốc không đóng vai trò như vậy. Khi nó bẻ cong các quy tắc và, ví dụ, tham gia vào chiến tranh mạng, nó đánh cắp bí mật quân sự và kinh tế hơn là cố gắng bất hợp pháp hóa các cuộc bầu cử dân chủ ở Hoa Kỳ hoặc châu Âu. Bắc Kinh lo ngại sự bất đồng chính kiến và phe đối lập, đồng thời đặc biệt quan tâm đến các vấn đề của Hồng Kông và Đài Loan, sử dụng ảnh hưởng kinh tế của mình để kiểm duyệt các công ty phương Tây trừ khi họ tuân theo đường lối của đảng. Nhưng đây là những nỗ lực nhằm bảo tồn những gì Bắc Kinh coi là chủ quyền của mình — không giống như những nỗ lực có hệ thống của Moscow nhằm phá vỡ và bất hợp pháp hóa dân chủ phương Tây ở Canada, Hoa Kỳ và châu Âu. Nói tóm lại, Trung Quốc đã hành động theo những cách can thiệp, theo chủ nghĩa trọng thương và đơn phương - nhưng thường kém hơn nhiều so với các cường quốc khác.

Sự trỗi dậy của một nhà nước độc đảng tiếp tục bác bỏ các khái niệm cốt lõi về nhân quyền là một thách thức. Trong một số lĩnh vực nhất định, các chính sách đàn áp của Bắc Kinh đe dọa các yếu tố của trật tự quốc tế tự do, chẳng hạn như nỗ lực của họ nhằm giảm bớt các tiêu chuẩn nhân quyền toàn cầu và hành vi của họ ở Biển Đông và các khu vực khác của “gần nước ngoài”. Những trường hợp đó cần được kiểm tra một cách trung thực. Trước đây, có thể nói rất ít để giảm bớt trách nhiệm. Trung Quốc đang quan tâm đến việc loại bỏ các hành vi vi phạm nhân quyền nghiêm trọng của mình, và chương trình nghị sự đó cần được phơi bày và chống lại. (Quyết định của chính quyền Trump rút khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc đã đạt được điều hoàn toàn ngược lại khi nhường lĩnh vực này cho Bắc Kinh.)

Nhưng trật tự quốc tế tự do đã có thể phù hợp với nhiều chế độ khác nhau - từ Nigeria đến Ả Rập Xê Út đến Việt Nam - và vẫn cung cấp một khuôn khổ dựa trên quy tắc khuyến khích hòa bình, ổn định và ứng xử văn minh hơn giữa các quốc gia. Quy mô và các chính sách của Trung Quốc đưa ra một thách thức mới đối với việc mở rộng nhân quyền đã diễn ra phần lớn kể từ năm 1990. Nhưng một lĩnh vực tiềm ẩn của sự thụt lùi không nên được coi là mối đe dọa sinh tử đối với dự án lớn hơn nhiều dựa trên quy tắc, cởi mở, hệ thống giao dịch quốc tế tự do.

NGĂN CHẶN VÀ PHÍ TỔN

Giả định cuối cùng làm cơ sở cho sự đồng thuận mới là hình thức đối đầu dai dẳng nào đó với Trung Quốc sẽ ngăn cản chủ nghĩa phiêu lưu của họ ở nước ngoài và tạo tiền đề cho một sự chuyển đổi nội bộ. Rất ít người chấp nhận thuật ngữ “ngăn chặn” trong Chiến tranh Lạnh, nhưng nhiều người chấp nhận một số phiên bản logic của nó. Lý thuyết cho rằng một đường lối cứng rắn chống lại Trung Quốc sẽ buộc nước này phải hành xử và thậm chí cải cách. Không nói ra nhưng rõ ràng là trọng tâm của chiến lược diều hâu là quan điểm cho rằng việc kiềm chế Trung Quốc sẽ dẫn đến sự sụp đổ của chế độ nước này, giống như đã xảy ra với Liên Xô.

Nhưng Trung Quốc không phải là Liên Xô, một đế chế phi tự nhiên được xây dựng trên sự bành trướng tàn bạo và sự thống trị quân sự. Tại Trung Quốc, Hoa Kỳ sẽ đối đầu với một nền văn minh, và một quốc gia, với ý thức đoàn kết và niềm tự hào dân tộc mạnh mẽ đã vươn lên soán ngôi giữa các cường quốc trên thế giới. Trung Quốc đang trở thành một nước ngang hàng về kinh tế, thực sự là nước dẫn đầu về công nghệ trong một số lĩnh vực. Dân số của nó thấp hơn so với Hoa Kỳ và thị trường lớn nhất thế giới cho hầu hết mọi mặt hàng hiện nay là ở Trung Quốc. Nó chứa một số máy tính nhanh nhất hành tinh và có trữ lượng ngoại hối lớn nhất trên trái đất. Ngay cả khi nó trải qua một số loại thay đổi chế độ, các đặc điểm rộng hơn của sự trỗi dậy và sức mạnh của nó sẽ vẫn tồn tại.

Lầu Năm Góc đã chấp nhận khái niệm Trung Quốc là “đối thủ cạnh tranh chiến lược” hàng đầu của Hoa Kỳ. Từ quan điểm quan liêu, việc chỉ định này có ý nghĩa hoàn hảo. Trong 20 năm qua, quân đội Hoa Kỳ đã chiến đấu chống lại quân nổi dậy và du kích ở các nước thất bại, và họ đã hết lần này đến lần khác phải giải thích tại sao cỗ máy đắt tiền của mình lại thất bại trước những kẻ thù thiếu thốn tiền mặt này. Ngược lại, làm kẻ thù của Trung Quốc là quay trở lại thời kỳ kinh hoàng của Chiến tranh Lạnh, khi Lầu Năm Góc có thể tăng ngân sách lớn bằng cách gợi ra bóng ma của một cuộc chiến chống lại một quân đội giàu có, tinh vi với công nghệ tiên tiến của riêng mình. Trong khi đó, logic của răn đe hạt nhân và sự thận trọng của các cường quốc đảm bảo rằng một cuộc chiến toàn diện giữa hai bên sẽ không bao giờ xảy ra. Tuy nhiên, bất kể lợi ích nào cho ngân sách của Lầu Năm Góc, chi phí của một cuộc chiến tranh lạnh như vậy với Trung Quốc sẽ rất lớn, làm méo mó nền kinh tế Hoa Kỳ và làm thổi phồng thêm tổ hợp công nghiệp-quân sự mà Tổng thống Hoa Kỳ Dwight Eisenhower từng cảnh báo.

Thêm vào đó là mức độ phụ thuộc lẫn nhau lớn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Xuất khẩu của Hoa Kỳ sang Trung Quốc tăng 527% kể từ năm 2001 và vào năm 2018, Trung Quốc là nhà cung cấp hàng hóa lớn nhất cho Hoa Kỳ. Ngoài ra còn có sự phụ thuộc lẫn nhau về con người - hàng trăm nghìn sinh viên Trung Quốc đang học tập tại Hoa Kỳ, cùng với gần năm triệu công dân Hoa Kỳ và cư dân gốc Hoa. Hoa Kỳ đã được hưởng lợi rất nhiều từ việc trở thành nơi tập hợp những bộ óc sáng giá nhất để thực hiện những nghiên cứu tiên tiến nhất và sau đó áp dụng nó vào các mục đích thương mại. Nếu Hoa Kỳ cấm cửa đối với những tài năng như vậy vì họ đến với hộ chiếu không đúng, họ sẽ nhanh chóng mất vị trí đặc quyền trong thế giới công nghệ và đổi mới.

Cách tiếp cận hiện tại của chính quyền Trump đối với Trung Quốc chạy theo hai khía cạnh khác biệt và mâu thuẫn, đồng thời tránh sự phụ thuộc lẫn nhau và nắm lấy nó. Về thương mại, nói rộng ra, mục tiêu của Washington là nhà tích hợp: khiến Trung Quốc mua nhiều hơn từ Hoa Kỳ, đầu tư nhiều hơn vào Hoa Kỳ và cho phép người Mỹ bán và đầu tư nhiều hơn vào Trung Quốc. Nếu thành công, nỗ lực này sẽ tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau nhiều hơn giữa hai nước. Đó là một nỗ lực đáng khen ngợi, mặc dù nó chỉ ra rằng thuế quan thường khiến bên áp thuế phải trả nhiều hơn bên nhận. Theo một số ước tính, thuế lốp xe của chính quyền Obama trị giá khoảng 1 triệu đô la cho mỗi công việc người Mỹ tiết kiệm được. Tuy nhiên, cách tiếp cận chung là khôn ngoan, ngay cả khi được thực hiện nhằm theo đuổi một chương trình nghị sự hẹp hòi “Nước Mỹ trên hết”, vì sự phụ thuộc lẫn nhau mang lại cho Hoa Kỳ đòn bẩy lớn hơn đối với Trung Quốc.

Mặt khác, trong các vấn đề công nghệ, cách tiếp cận của chính quyền Trump hoàn toàn mang tính phá vỡ. Chiến lược ở đây là cắt đứt quan hệ với Trung Quốc và buộc phần còn lại của thế giới làm điều tương tự - tạo ra sự chia rẽ thế giới giữa hai phe. Chiến dịch toàn cầu của chính quyền Trump chống lại Huawei đã tuân theo logic này; kết quả ít ỏi của chiến dịch đó chỉ ra những sai sót của logic. Phần còn lại của thế giới không đi theo sự dẫn đầu của Hoa Kỳ (nước này thiếu công nghệ thay thế để cạnh tranh với các dịch vụ 5G của Huawei). Chính quyền Trump đã yêu cầu 61 quốc gia cấm công ty này. Cho đến nay, chỉ có ba người gia nhập, cả ba đều là đồng minh thân cận của Hoa Kỳ.

Tỷ lệ thành công ảm đạm này là một chỉ báo ban đầu cho thấy chiến lược “tách rời” rộng hơn sẽ trông như thế nào. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của nhiều quốc gia ngoài Hoa Kỳ, bao gồm các nước đóng vai trò quan trọng ở Tây Bán cầu, chẳng hạn như Brazil. Khi được hỏi họ sẽ phản ứng như thế nào với việc phân tách, các nhà lãnh đạo cấp cao trên khắp thế giới hầu như đều đưa ra một số phiên bản câu trả lời mà một người đứng đầu chính phủ đã đưa cho tôi: “Xin đừng yêu cầu chúng tôi lựa chọn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Bạn sẽ không thích câu trả lời mà bạn nhận được ”. Điều này không có nghĩa là họ nhất thiết phải đứng về phía Trung Quốc - nhưng họ cũng có thể thích không liên kết hoặc chơi hai cường quốc chống lại nhau. Hơn nữa, một Trung Quốc bị cô lập đã xây dựng chuỗi cung ứng và công nghệ nội địa của riêng mình sẽ không thấm vào đâu trước áp lực của Hoa Kỳ.

Một điều kỳ lạ là vắng mặt trong hầu hết các cuộc thảo luận về chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc là câu hỏi về phản ứng của Trung Quốc. Bắc Kinh cũng có những người cứng rắn, những người đã cảnh báo trong nhiều năm rằng Hoa Kỳ tìm cách kìm hãm Trung Quốc và bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy tham vọng của Trung Quốc sẽ được đáp ứng bằng một chiến lược kiềm chế. Càng ngày, tư thế của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc càng cho phép những tiếng nói đó đòi được minh oan, từ đó tạo đòn bẩy để thúc đẩy chính xác loại hành vi gây bất ổn và quyết đoán mà chính sách của Hoa Kỳ nhằm ngăn chặn.

Hoa Kỳ đang cạnh tranh với Trung Quốc - đó là một thực tế và sẽ vẫn như vậy trong phần lớn thế kỷ này. Vấn đề là liệu Hoa Kỳ có nên cạnh tranh trong một khuôn khổ quốc tế ổn định, tiếp tục cố gắng hòa nhập Trung Quốc hơn là cố gắng cô lập nước này bằng mọi giá hay không. Một trật tự quốc tế bị rạn nứt, chia rẽ, được đánh dấu bởi các hạn chế và thuế quan của chính phủ đối với thương mại, công nghệ và du lịch, sẽ dẫn đến sự thịnh vượng suy giảm, bất ổn dai dẳng và viễn cảnh xung đột quân sự thực sự cho tất cả những người liên quan.

Tất nhiên, sự đổ vỡ của toàn cầu hóa là mục tiêu của nhiều người đứng đầu trong chính quyền Trump. Bản thân tổng thống đã lên tiếng chê bai “chủ nghĩa toàn cầu” và coi thương mại tự do là một cách để các nước khác cướp phá ngành công nghiệp của Mỹ. Ông coi các liên minh của Hoa Kỳ là các thể chế và chuẩn mực quốc tế đã lỗi thời và quốc tế là những ràng buộc vô tích sự đối với chủ quyền quốc gia. Những người theo chủ nghĩa dân túy cánh hữu đã chấp nhận những quan điểm này trong nhiều năm. Và nhiều người trong số họ - đặc biệt là ở Hoa Kỳ - hiểu một cách chính xác rằng cách dễ nhất để phá vỡ toàn bộ dinh cơ quốc tế tự do là kích hoạt một cuộc chiến tranh lạnh với Trung Quốc. Khó hiểu hơn là những người đã dành nhiều thập kỷ xây dựng nên tòa dinh thự đó lại sẵn sàng ủng hộ một chương trình nghị sự chắc chắn sẽ phá hủy nó.

CHIẾN LƯỢC KHÔNG PHẢI LÀ BÍ MẬT CỦA MỸ

Một chính sách khôn ngoan hơn của Hoa Kỳ, hướng tới việc biến Trung Quốc thành “một bên liên quan có trách nhiệm”, vẫn có thể đạt được. Washington nên khuyến khích Bắc Kinh tăng cường ảnh hưởng trong khu vực và xa hơn nữa, miễn là họ sử dụng sức mạnh này để củng cố hệ thống quốc tế. Sự tham gia của Trung Quốc trong các nỗ lực giải quyết vấn đề nóng lên toàn cầu, phổ biến vũ khí hạt nhân, rửa tiền và khủng bố cần được khuyến khích - và đánh giá cao. Sáng kiến Vành đai và Con đường của Bắc Kinh có thể là một lợi ích cho thế giới đang phát triển nếu được theo đuổi một cách cởi mở và minh bạch, ngay cả khi hợp tác với các nước phương Tây nếu có thể. Về phần mình, Bắc Kinh cần phải chấp nhận những lời chỉ trích của Hoa Kỳ về các vấn đề nhân quyền, tự do ngôn luận và tự do nói chung.

Các điểm chớp nhoáng nguy hiểm nhất có thể là Hồng Kông và Đài Loan, nơi hiện trạng còn mong manh và cán cân quyền lực nghiêng về Bắc Kinh. Lầu Năm Góc được cho là đã ban hành 18 trò chơi chiến tranh chống lại Trung Quốc đối với Đài Loan, và Trung Quốc đã chiếm ưu thế trong mọi trò chơi. Washington nên làm rõ rằng bất kỳ chiến thắng nào như vậy sẽ là Pyrrhic, dẫn đến sự sụp đổ kinh tế ở Hồng Kông hoặc Đài Loan, di cư hàng loạt khỏi những hòn đảo đó và bị quốc tế lên án. Nếu Bắc Kinh hành động thô bạo ở Hồng Kông hoặc Đài Loan, chính sách hợp tác của Hoa Kỳ sẽ trở nên không thể thực hiện được trong nhiều năm.

Sự đồng thuận mới về Trung Quốc bắt nguồn từ nỗi sợ rằng một lúc nào đó nước này có thể chiếm lĩnh toàn cầu. Nhưng có lý do để tin tưởng vào sức mạnh và mục đích của Mỹ. Cả Liên Xô và Nhật Bản đều không thể chiếm lấy thế giới, bất chấp những lo ngại tương tự về sự trỗi dậy của họ. Trung Quốc đang vươn lên nhưng phải đối mặt với một loạt thách thức nội tại, từ sự suy giảm nhân khẩu học cho đến hàng núi nợ. Nó đã thay đổi trước đây và sẽ buộc phải thay đổi một lần nữa nếu các lực lượng tổng hợp của sự tích hợp và răn đe tiếp tục gây sức ép lên nó. Giới ưu tú của Bắc Kinh biết rằng đất nước của họ đã thịnh vượng trong một thế giới mở, ổn định. Họ không muốn phá hủy thế giới đó. Và bất chấp một thập kỷ đình trệ chính trị ở đại lục, mối liên hệ giữa sự gia tăng của tầng lớp trung lưu và yêu cầu cởi mở hơn về chính trị là có thật, như thể hiện rõ ràng ở hai xã hội Trung Quốc được Bắc Kinh theo dõi sát sao - Hồng Kông và Đài Loan. Một số nhà quan sát Mỹ nói về tầm nhìn dài hạn của Trung Quốc, về kế hoạch bí mật, kiên nhẫn để thống trị thế giới, được thực hiện liên tục kể từ năm 1949, nếu không phải là trước đó. Học giả và là cựu quan chức Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ Michael Pillsbury đã gọi đây là “cuộc chạy marathon trăm năm” của Trung Quốc trong một cuốn sách thường được chính quyền Trump ca ngợi. Nhưng một bức tranh chính xác hơn là về một quốc gia đã lẩn quẩn từ một liên minh chặt chẽ với Liên Xô đến chia rẽ Xô-Trung, từ Đại nhảy vọt đến Cách mạng Văn hóa đến một câu chuyện thành công của tư bản chủ nghĩa, và từ sự thù địch sâu sắc đối với Phương Tây để rồi quan hệ chặt chẽ với Hoa Kỳ và trở lại ve vãn với sự thù địch. Nếu đây là một cuộc chạy marathon, thì nó đã phải trải qua một số khúc quanh kỳ lạ, phần lớn trong số đó có thể đã hoàn toàn kết thúc.

Trong khi đó, kể từ năm 1949, Hoa Kỳ đã kiên nhẫn đưa ra các cấu trúc và chính sách nhằm tạo ra một thế giới ổn định, cởi mở và hội nhập hơn; đã giúp các quốc gia bước vào thế giới đó; và đã ngăn chặn những kẻ tìm cách phá hủy nó - tất cả đều thành công đáng kinh ngạc. Washington đã đối lập với việc do dự hoặc tập trung quá mức vào ngắn hạn. Vào năm 2019, quân đội Hoa Kỳ vẫn ở bên bờ sông Rhine, họ vẫn đang bảo vệ Seoul và vẫn đồn trú ở Okinawa. Trung Quốc đưa ra một thách thức mới và lớn lao. Nhưng nếu Washington có thể giữ bình tĩnh và kiên nhẫn tiếp tục theo đuổi chính sách can thiệp cộng với răn đe, buộc Trung Quốc phải điều chỉnh trong khi bản thân điều chỉnh để tạo khoảng trống cho mình, thì một số học giả trong nhiều thập kỷ tới có thể viết về kế hoạch không - bí mật của Hoa Kỳ để mở rộng khu vực hòa bình, thịnh vượng, cởi mở và quản trị tốt trên toàn cầu - một chiến lược marathon hiệu quả.

FAREED ZAKARIA is the host of Fareed Zakaria GPS, on CNN, and the author of The Post-American World.

Hồ Lạc Hồng dịch