| |
Tháng Mười. Mùa thu đến muộn trên những
tờ lịch. Khuya đã có chút lạnh trong làn
gió và khi tôi mở cửa xe đi làm, trên khung
kính đã có những đốm mù sương. Trăng Thu
cao vút, trời trong và yên tĩnh. Thành phố
vẫn còn say ngủ, nhất là vào cuối tuần,
sau những vui chơi giải trí để tháo bớt
căng thẳng của những ngày làm việc, tính
toan, chạy đua với thời gian, băng qua những
con đường với dòng xe hối hả, con mắt
đảo quanh và cái đầu đầy suy nghĩ. Giờ
này tôi có thể bình thản đi mà không sợ
làm vỡ tan cái yên tĩnh của đêm vì sự
vội vã của mình. Giờ này tôi có thể bình
thản nhìn những dòng suy nghĩ của mình
chảy trôi từ tốn qua khung trí não như một
cuốn phim thời thơ ấu, cũng như có thể
thoải mái hít thở không khí trong sạch mát
lạnh của đêm . Thỉnh thoảng một chiếc xe
vội vã ngược chiều cố về đến nhà
trước khi giấc ngủ đóng ập đôi mi của
những người tan ca muộn làm thêm giờ. Có
những đêm, tôi như thấy mình ngồi trong xe
và con đường trôi ngược vùn vụt. Đời
sống vốn dĩ đã chòng chành vì những
đợt sóng từ mọi phía, càng có vẻ mong
manh hơn đối với mỗi con người, nhất là
vào độ mà sức lực đã không còn khả
năng dàn trải đến độ vô biên, khoảng
cách giữa thực tại và ước mơ càng ngày
càng nới rộng và hiện thực đòi hỏi
nhiều yếu tố phụ hơn là những chuẩn bị
tính toan theo một tiến trình hợp lý.
Mười năm đất khách. Ồ! cũng như những
tháng ngày còn ở quê nhà, chẳng có gì khác
hơn cả. Đã có bao giờ chúng ta tìm được
sự an trú trên một quê hương đích thực?
Tuổi trẻ và những ước mơ luôn kéo lôi
về phía trước. tương lai như một thứ tâm
bất định của bài toán một vòng tròn cho
trước mà mỗi người phải giải với một
số điều kiện khắt khe. Đứng ở một
điểm nào đó cũng bất định không kém, ta
phải vẽ những dường thẳng đường cong,
phải kẻ những phân giác trung trực theo
chuẩn mực của lề thói xã hội, phải giả
định một số những điều kiện để hòng
khả dĩ đạt đến một cái tâm được số
đông chấp nhận, trong khi chính mình lại
không hề dám xác quyết rằng phép tính của
mình là đúng và duy nhất. những đường
vạch chằng chịt, chồng chéo trộn lẫn
của tương quan xã hội, tâm thức, và bản
ngã càng ngày càng thu nhỏ không gian sống
của mỗi con người, giảnm trừ chúng ta
thành những bộ máy biết suy nghĩ với
những nhu cầu sống của một sinh vật. Khoa
học phát triển càng làm con người trở nên
què quặt và lệ thuộc vào máy móc nhiều
hơn, bị giam hãm nhiều hơn trong những tiện
nghi không biết đã trở thành nhu cầu tự
bao giờ. Tôi bị giam vào trong chiếc xe của
chính mình, buộc ràng bởi những quy tắc
gọi là an toàn chỉ vì tôi muốn vượt một
quãng đường mà ngày xưa tuổi nhỏ, tôi có
thể chân bước thong dong, mắt ngắm mây
trời trôi và nhìn dòng xe cộ chảy, tai nghe
chim hót, tiếng người nông phu nhỏ to cùng
con trâu trên ruộng mạ, tiếng đối đáp vui
cười đùa nghịch của những đôi trai gái
trong mùa cấy gặt. Bây giờ, tôi chỉ còn
thấy tất cả những hình ảnh ấy hiện ra
như một cuốn phim chạy trên nền của một
không gian, với tiếng nói diễn giải là
một loại ngôn ngữ xa lạ hơn tiếng nói
của tâm tư. Những hình ảnh hàng ngày xảy
ra quanh tôi, có tôi dự phần nhưng sao tôi
chưa hề cảm thấy sự có mặt của mình
trong đó. Có thể là dòng chảy của đời
sống quá nhanh hay tốc độ của ánh sáng
làm tôi thấy trước khi tôi nghe và tôi cảm
nhận; thành thử cái cảm tưởng hụt hẫng
khi xem một cuốn phim mà âm thanh không phù
hợp với những động tác làm con người
trở nên mệt mỏi và phản ứng một cách
máy móc. Tôi đã trở thành cỗ máy từ bao
giờ, ăn uống ngủ nghỉ suy nghĩ và hành
động như một phản xạ, theo một lịch
thời gian sắp sẵn hàng ngày? Đã có bao
nhiêu hành động và phản ứng được thêm
vào trong quy trình đời sống của một con
người kể từ lúc sinh ra đến phút hiện
hữu bây giờ? Đã có bao nhiêu người có can
đảm nhìn lại đời sống mình với những
chất phụ gia xa lạ để nhận thấy sự thay
đổi kỳ quái của khuôn mặt đích thực
hôm nay? Hay chúng ta cứ cùng trôi với đời
sống, với những nhu cầu cần thiết vì xã
hội đòi hỏi hơn là chính ta phải có. Hay
chúng ta cứ bằng lòng, cứ hãnh diện về
những gì mình đang có, đã đạt được và
đang vươn đến?
Cuộc truy tìm cái tâm của vòng tròn hay tâm
của một thứ không gian giản lược vẫn
phải tiếp tục. Tất nhiên! Khi mua vé tại
sân ga đời sống, lên một chuyến tàu theo
một lộ trình được hoặc không cần chọn
lựa, chúng ta phải chăng đã đánh cuộc
với chính mình về một bài toán với lời
giải khá nhất ta có thể làm. Sống như là
một triển nở từ không của những mầm
mống ta chưa hề lưu lại trong ký ức để
trở thành những khả thể có thể thay
đổi hay nói một cách khác không định hình
trước. Sống như sự trương dãn của thời
gian và không gian, như ánh đèn rọi trên sân
khấu sẽ vén mở những khoảng này và lại
phủ tối những khoảng khác vào những lúc
ta gọi là trước và sau. Sống như sự trình
bày kế tiếp những bộ mặt khác nhau của
chính một con người vốn dĩ vẫn ở đấy
nhưng khung nhận thức không đủ chiều rộng
để tất cả cùng xuất hiện. Sống như
một sự truy đuổi chính mình vào những ngõ
cùng cực nhất của tâm hồn để chính cái
tâm hồn ấy phải thốt lên những tiếng
kêu than hay ngợi ca về tính chất bi tráng
của cuộc rượt bắt giữa hình và bóng. Hay
sống như sự tỏa sáng của một ngôi sao
trên vòm trời lấp lánh khi chính mình phải
thể hiện cuộc lưu lãng trong toàn bộ tiến
trình chảy trôi của vạn hữu?
Tôi có những giấc mơ. Những giấc mơ đầy
màu sắc và những giấc mơ không màu. Cũng
có những giấc mơ chỉ có một màu của
đêm. Những giấc mơ tôi trôi trong chiếc xe
của mình trên dòng sông đêm qua những con
đường cây cao bóng rợp. Tôi thấy tôi
ngồi thinh lặng, không biết sẽ trôi về
đâu khi con đường vùn vụt chảy ngược
về phía mình. Đêm dày và yên tĩnh. Tôi
chỉ nghe tiếng trí của mình tự hỏi và
não của mình cố gắng giải trình. Con
đường trở thành con sông và cây cỏ chung
quanh trở thành cánh rừng. Rồi con sông trở
thành biển và cánh rừng trở thành ngàn sao.
Tôi thấy mình tan trong biển. Tôi thấy mình
mặn và ẩm ướt. Tôi thấy mình lạnh và
lấp lánh như sao. Tôi thấy mình trôi hun hút
theo những vệt sáng túa ra như những chùm
hoa pháo bông trong một biển trời đêm. Yên
lặng. Cái yên lặng cuốn hút tất cả mọi
âm thanh. Cái yên lặng vang lên thật rõ trong
tôi âm thanh của sự cuốn hút không cưỡng
lại được. Tôi thả mình trôi. Tôi thấy
mình phồng to như một quả bóng dán chặt
vào sự yên lặng ấy. Tôi như thấy mình
từ trong cõi yên lặng vô biên ấy co dần,
co dần thành một chấm nhỏ rồi mất hút
trong tầm mắt của chính mình.
Thấy mình bị dõi theo quả không có gì gọi
là thích thú. Nhất là kẻ theo dõi ấy lại
am tường tất cả những ngõ ngách trong
không gian và thời gian của của chính mình.
Kẻ ấy lại còn ghi chép và phê bình tất
cả mọi cử chỉ và hành động của chính
mình nữa, làm như hắn có đầy thẩm quyền
về cuộc sống và sự chết của chính mình,
trong lúc ta lại chẳng thể nào nói một
điều gì chắc chắn cho chính bản thân ta.
Ôi con mắt trên trán đã quan phòng ta từng
khoảnh khắc. Có đôi khi tôi cũng cố chạy
ra khỏi tầm quan sát của con mắt ấy, một
thứ giả dụ kiểu đà điểu vùi đầu vào
trong bụi rậm để không thấy con sư tử
đang bén gót đuổi theo. Tôi cố trốn chạy
chính mình, bằng cách mở radio, nghe người
xướng ngôn viên nói những điều này nọ
về chuyện nơi tôi đang sống, chuyện ở
những nơi chốn chưa hề đặt chân mà đã
quen thuộc trong trí nhớ, chuyện về cơn bão
Xangsan đổ xuống quê hương tuổi nhỏ. Tôi
nhớ về căn nhà trọ trên con đường với
hai hàng cây cổ thụ dẫn về mé biển,
chiếc tam cấp dẫn lên thềm nhà nơi tôi
ngồi mỗi chiều chờ chiếc xe của bố
chạy về từ hướng biển, bố bước xuống
xe trong bộ quân phục hồ ủi thẳng tắp
dắt tay tôi vào phòng trong, nơi mẹ tôi và
đứa em gái mới chào đời nằm nghỉ. Bố
cúi xuống đưa tay vuốt lên đôi má nhăn
nheo của em và em khẽ nhíu mày vì giấc ngủ
bị phá ngang, những lọn tóc còn thưa bám
sát lớp da đầu đỏ hỏn. Mẹ ngồi ở
cuối giường, đứng lên chuẩn bị cho bữa
cơm chiều. Cả nhà quây quần bên chiếc bàn
cơm, nơi ngọn đèn dầu được thắp lên
tỏa ánh sáng ấm áp. Bố nói chuyện với
ông về những việc xảy ra quanh thành phố
và tôi sốt ruột chờ đến phiên mình để
hỏi về một chuyến đi chơi biển cuối
tuần. Tháng mười, cũng mùa mưa bão. Và
lụt lũ tràn qua, nước dâng mấp mé thềm
cao, ngập hẳn nhà bếp. Nồi xoong thau chậu
trôi lềnh bềnh. Và những ao cá sau nhà
mênh mông nước. Lũ cá đã theo nước vượt
khỏi những bờ ngăn để lại đằng sau
những hàng vó ngẩn ngơ và tôi cũng ngẩn
ngơ không kém khi sẽ không còn dịp nhìn
chúng bơi qua lại trong những vuông ao một
cách phấn khích không hiểu vì vui mừng hay
vì bực dọc. Đã có nhiều cơn bão đi qua
trong đời tôi, tháo gỡ lần hồi những bờ
ngăn trong lòng thả trôi đi biết bao điều
phấn khích và tuyệt vọng. Tôi thấy mình
trơ trọi hơn, trống trải hơn và tự do
hơn. Tự do như biển nước, xóa lấp những
bờ ngăn và dưa đẩy chúng ta ra chốn mênh
mông của bất định, hoán chuyển ý nghĩa
cái có thành cái không và cái không trở
thành có. Một bờ ngăn mới được tạo
lập, một khung giam giữ mới được định
hình. Ý tưởng vừa vượt thoát bỗng bị
cầm giữ trở lại trong một biên cương
mới do chính nó tạo ra. Dưới cái bóng mênh
mông của nó, đã có biết bao nhiêu sự tàn
phá, gẫy đổ vỡ tan. tất cả đều đã
khuất chìm, chỉ còn trơ lại vẻ bằng
phẳng, lãnh đạm và làn gió mát lạnh không
còn bị che chắn đang gợn những vệt sóng
lăn tăn bình thản của đời sống vô tình.
Cũng như tôi đang trôi trên mặt yên tĩnh
của đêm, thành phố đang trôi trong màn yên
tĩnh của giấc ngủ, nhưng trong sâu khuất
của tất cả mọi ngõ ngách tâm hồn, biết
bao đổ vỡ đang bị vùi chôn, khỏa lấp,
biết bao vách ngăn chỉ còn là những gợn
sóng lăn tăn như cái giật mình trở giấc
giữa khuya, như tiếng khua nhẹ của chiếc
giường như tiếng thở hắt ra của những
niềm đau còn sót lại. Để sáng hôm sau,
đôi mắt còn ngái ngủ, và trí óc còn váng
vất vì những giấc mơ, chúng ta mỗi người
sẽ phải khoác lên khuôn dáng vô cảm của
những mặt nạ đời sống, nói cười, trò
chuyện, đóng những vai tuồng rất thật mà
chúng ta đã dự định từ lâu nhưng chưa
hề nghĩ rằng mình giả dối và trơ trẽn
đến mức nào. Cho đến một hôm, con mắt
của chính mình chợt chiếu rọi xuống tầng
sâu của địa ngục tâm hồn ta đang ẩn
trú, mình mới bàng hoàng thấy được tính
chất hư ảo và lừa lọc của chính mình,
mới thấy cái không gian mình đã xây đắp
bấy lâu chỉ là một thứ nhà ngục êm ái
mà mình cố tình bám víu để không phải
đối diện với cái bao la mênh mông của yên
lặng, của đêm dài.
Tôi cho xe rẽ vào lối quen dẫn đến chỗ
làm. Đoàn người sắp hàng chờ đến phiên
bấm thẻ khá dài. Chúng tôi gật đầu chào
nhau trong im lặng. Vài người nói chuyện khe
khẽ về những điều chẳng dính dáng đâu
vào đâu cả. Dường như chúng tôi đang cố
phá vỡ sự yên lặng. Cố phá vỡ cái thành
lũy ngày một lớn lần và những vách ngăn
của chúng càng ngày càng lan rộng để giam
hãm chúng tôi vào tận đáy sâu của nỗi cô
đơn mà mỗi người đã bị phán quyết. Vào
vị trí, chúng tôi mỗi người cắm cúi với
những động tác quen thuộc nhưng đầu óc
lại theo đuổi những ý tưởng riêng. Đời
sống như con sư tử đuổi bén gót phía sau
và chúng tôi đang quơ quào chống đỡ bằng
những động tác của bản năng. Từ chàng
giám thị ngồi sau chiếc bàn đàng kia, đến
cô bé trưởng toán, người thiếu phụ trung
niên đang cặm cụi thay sửa một con chip
lười biếng trễ nải, đến tôi, đang dán
mắt theo dõi những dòng chữ vô nghĩa chỉ
dấu một bất thường nào đó đang tiềm
ẩn trong bộ máy nhỏ chờ xuất xưởng,
tất cả chúng tôi như những con đà điểu
đang rúc đầu vào một thứ bụi rậm nào
đó, để tránh không nhìn cái móng vuốt
của đời sống đang phủ chụp xuống.
Tôi sắp tất cả các boards vào vị trí của
chúng, kiểm lại các dây truyền tải và tín
hiệu, bật nút cho máy chạy. Những dòng
chữ xa lạ hiện ra trên màn hình kiểm thị.
Những chuỗi lệnh được phát ra, thi hành
và kiểm chứng. Hệ thống đang vận chuyển
theo đúng sự sắp xếp của chương trình.
Tôi đưa mắt nhìn quanh, những dòng chữ
đang tuôn chảy từ những màn hình xung quanh,
những đèn xanh vàng đang nhấp nháy, tín
hiệu đang được gửi vào không gian ảo
nhưng lại thực hơn cái không gian tôi đang
sống. Đâu đó ở khắp nơi trên trái đất,
có những con người như tôi đang đối diện
với màn hình, đang trút hết tâm tư và tình
cảm vào những dòng chữ như biểu tượng
của chiếc phao đời sống mà chúng ta lần
hồi đã đeo dính bên mình như một thứ
cần thiết. Phải! biển đã lan dần và
chúng ta đang hụt hẫng trong cái mênh mông
của biển, đang bị nhận chìm trong cái im
lặng nghiệt ngã của đời sống, đang chấp
chới bàn tay kêu cứu khi mình không còn
nhận ra cái chấm nhỏ khuất là mình trong
cái mênh mông lớn mãi.
|
|
