| |
Ngày Thứ Bảy, 23 Tháng Chín năm 2006, Yeshi Choden Lama đã thiệt mạng trong một tai nạn trực thăng thảm khốc ở Đông bắc Nepal cùng với 23 người khác – trong đó có một số đồng nghiệp của cô ở Quỹ Bảo tồn Động vật Hoang dã Thế giới (WWF), Bộ trưởng Lâm nghiệp Nepal, một Phó Giám đốc USAID, và vài nhà bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, nhà thực vật học và khoa học gia nổi tiếng thế giới. Cú sốc của thảm kịch này vang dội khắp Nepal, Châu Á và thế giới - đặc biệt là trong cộng đồng bảo tồn quốc tế, chỉ trong chốc lát đã mất đi nhiều tài năng chói sáng tận tâm và đáng kính.
Cộng đồng Tây Tạng trên toàn thế giới cũng bị tác động sâu xa bởi thảm kịch này. Đó là một bài học mạnh mẽ về sự mỏng manh của cuộc đời và về sự vô thường. Yeshi Choden là con gái của Bhakha Tulku Rinpoche, một Đạo sư và vị hộ trì dòng truyền thừa cao cấp trong phái Nyingma và Kagyu của Phật Giáo Tây Tạng. Rinpoche đã tưởng nhớ cô con gái Yeshi của ngài trong một bài viết được đọc sau thực hành Shitro cuối tuần theo truyền thống và được cử hành cho Yeshi vào ngày 29 Tháng Chín tới 1 Tháng Mười tại Trung tâm Pháp của Tổ chức Vairotsana tại Santa Barbara, California. Giống như cuộc đời cô đã mang lại lợi lạc như một điển hình của sự hữu ích của sự giáo dục và niềm hỉ lạc của việc phụng sự, cầu mong cái chết của Yeshi mang lại lợi lạc cho tất cả chúng sinh như một bài học về sự vô thường và bản tánh mỏng manh và luân hồi của cuộc đời. Không gì có thể bảo vệ bất kỳ ai trong chúng ta thoát khỏi cái chết xảy ra vào một lúc nào đó. Cầu mong hứa nguyện của Yeshi nhằm bảo vệ trái đất, môi trường, tài nguyên thiên nhiên và người nghèo khổ được tiếp nối bởi những người mà cuộc đời họ đã được Yeshi chạm tới. Cầu mong tất cả chúng sinh đều được lợi lạc!
| |
| |
Con gái tôi Yeshi Choden Lama sinh ngày 26 tháng Mười Một năm 1968 tại Tetjun, Quận Lohit thuộc Arunachal Pradesh, bên kia Bang Assam, miền Đông bắc Ấn Độ gần biên giới Tây Tạng,. Miền đất hẻo lánh này thường thuộc về những bộ tộc, và ở đó người ta sử dụng ngôn ngữ bộ lạc địa phương. Lúc Yeshi ra đời thì tôi không có mặt ở đó. Khi ấy tôi đang phụng sự His Holiness Dudjom Rinpoche ở Kalungpo, Tây Bengal, Ấn Độ. Cho tới khi Yeshi được một tháng tuổi, cô được bà cố chăm sóc.
Khi Yeshi được sáu tuổi, tôi đưa cô tới Darjeeling, Ấn Độ. Ở Darjeeling có những ngôi trường tốt nhất, những trường học của hội truyền giáo. Tôi cảm thấy rất cần phải bảo đảm để Yeshi nhận được một nền giáo dục kiệt xuất. Tôi tin rằng một trong những lý do chính khiến những người Tây Tạng đánh mất quê hương trong sự chiếm đóng của người Trung quốc chủ yếu là bởi họ thiếu một nền giáo dục – và thiếu một sự tinh tế trong những vấn đề quốc tế. Trong suốt cuộc đời của Yeshi, tôi đã làm việc cần cù và liên tục để mang lại cho Yeshi một sự giáo dục tuyệt hảo – luôn luôn ấp ủ trong lòng một nền độc lập của Tây Tạng.
Ông của Yeshi cũng là một Tulku nổi tiếng xứ Pemakod, miền đất ẩn mật của Đức Padmasambhava. Ông không muốn gởi cháu gái của mình tới Darjeeling trong một quãng thời gian dài như thế, nhưng tôi cứ nhất định đưa Yeshi tới nơi tốt nhất cho việc giáo dục của cô. Tôi biết một vài Tulku ở Darjeeling, tôi đã hỏi các ngài là tôi có thể đưa Yeshi tới đó hay không. Những Tulku này có một gia đình với những đứa trẻ, những cô con gái của người chị, và họ nói dĩ nhiên là được. Yeshi và tôi ở trong một tu viện nằm dưới sự chăm sóc của Kangyur Rinpoche, một Đạo sư Nyingma và Dzogchen (Đại Viên mãn) nổi tiếng. Con trai của Rinpoche là Tulku Pema Wangyal hiện sống ở Pháp và trải qua ba năm nhập thất ở đó.
Tại tu viện của Kangyur Rinpoche có nhiều túp lều nhỏ chung quanh tu viện, đây cũng là nơi trú ngụ của những người Tây phương. Vì thế tôi đưa Yeshi tới đó. Yeshi bắt đầu học tại một nhà trẻ của vùng Himalaya trong hai năm, và tôi ở một trong những túp lều và thực hiện một bản thảo cho Tulku Pema. Tulku Pema đã tìm những người bảo trợ cho Yeshi và nền giáo dục của cô, và ông nuôi sống chúng tôi bằng gian bếp của tu viện. Sau hai năm ở nhà trẻ của vùng Himalaya, Yeshi tới Trường Bethany - một trường truyền giáo Cơ đốc do các nữ tu Ái Nhĩ Lan quản lý. Trường Bethany cũng có những thầy giáo Tây Tạng dạy tiếng Tạng. Sau vài năm ở trường Bethany, Yeshi được nhận làm một học sinh ngoại trú tại một trường liên kết với nữ tu viện. Mỗi ngày cô đi bộ 4-5 dặm (6,4-8km) tới trường và từ trường trở về với những đứa trẻ khác có liên hệ với tu viện. Vào những kỳ nghỉ tháng Mười Một, Mười Hai và tháng Một tôi đưa Yeshi về nhà ở Arunachal Pradesh, và vào mùa Xuân tôi đưa cô trở về Darjeeling để đi học.
Mẹ của Yeshi dồn hết tâm trí trong những chương trình phúc lợi xã hội tại một khu định cư Tây Tạng ở Arunachal Pradesh. Bà chích ngừa, dạy cấp cứu và y học căn bản, giảng dạy ngôn ngữ căn bản và những kỹ năng khác cho trẻ em, và những hoạt động khác tương tự. Ông của Yeshi có một ngôi chùa làng gần nhà của mẹ cô. Người ta thường xuyên đến chùa của ông để quay những chuông cầu nguyện – họ có nhiều chuông cầu nguyện ở đó – và vào những ngày nghỉ, người ta đến đó để thực hiện puja (cúng dường) lửa.
Yeshi học tới Lớp 10 ở Darjeeling. Nhiều lần cô được xếp Ưu hạng. Cô rất thông minh. Sau khi Yeshi học xong lớp 10 thì không thể tìm được trường để học ở Darjeeling, vì thế cô phải tới Bangalore để hoàn tất Lớp 11 và 12.. Bangalore cách Mysore khoảng 5 giờ đi đường, ở đó có tu viện của His Holiness Penor Rinpoche, vị lãnh đạo của dòng Nyingma. Như vậy Yeshi có những người thân thuộc ở đó. Trong khi cô học ở Bangalore thì tôi qua Tây Tạng.
Sau khi Yeshi học xong, cô đi Nepal vì tôi đã dời sang đó. Cô tìm một việc làm trong một cửa hàng bán các vật dụng, và phục vụ như một người hướng dẫn cho bạn thân của chúng tôi là Ian Baker và những người bạn của anh ta trong hai cuộc thám hiểm hay du hành mà anh đã thực hiện - chuyến đi đầu tiên tới Mustang và chuyến thứ hai tới Miền Đông Tây Tạng, tới Kham. Cuối cùng Ian Baker trở thành người đầu tiên khám phá Cửa Sông Tsangpo, Thác Linh thiêng Ẩn mật. Ian và Yeshi rất thân nhau và khi cô chết, họ đang hoạch định một chuyến du hành khác tới Pemakod để khám phá những dược thảo quý hiếm chỉ mọc ở đó. Khi Yeshi tới Nepal lần đầu tiên và làm việc trong cửa hàng, Ian đã tìm giúp cho Yeshi một người bảo trợ và tìm giúp cô một học bổng của trường Đại học Middlebury ở Vermont. Yeshi tới Hoa Kỳ năm 1989 để học Nhân chủng học ở Middlebury. Sau khi Yeshi đi học Đại học, tôi tới Hoa Kỳ năm 1989.
Sau khi tốt nghiệp Đại học Middlebury, Yeshi tới Oxford để lấy bằng Cao học do Hội đồng Đại học Oxford bảo trợ. Sau khi hoàn tất việc học ở Oxford, Yeshi chung sống với chồng là Tashi và có con đầu lòng tên là Phuntsok. Trong nhiều gia đình Tây Tạng, việc hôn nhân được xếp đặt, một gia đình hỏi xin gia đình khác con dâu hay con rể, và cô dâu và chú rể không tự ý chọn lựa nhau. Ở đây thì Yeshi và Tashi quen biết nhau – không có xếp đặt gì hết! Thân phụ của Tashi là một người quý phái đã bảo trợ cho nhiều Lạt ma và Rinpoche cao cấp.
Yeshi đã hoàn tất việc học tập và nhờ Ian, cô tìm được một công việc với Quỹ Bảo tồn Động vật Hoang dã Thế giới (WWF) ở Nepal vào năm 1996. Khi Yeshi bắt đầu làm việc cho WWF ở Nepal thì Phuntsog còn là một em bé. WWF có một đề án ở miền Dolpo, biên giới phía đông của Nepal và Tây Tạng. Toàn bộ nền văn hóa ở Dolpo là văn hóa Tây Tạng. Khi Kolkot mạnh lên, ông ta chiếm cứ vùng này - nhưng trước đó nó thuộc về Tây Tạng. Mỗi năm Yeshi đi Dolpo vài lần, thường là vào mùa hè. Yeshi bắt đầu thành lập những Dưỡng đường Y khoa Tây Tạng trong các làng mạc, giáo dục phụ nữ về kế hoạch hóa gia đình và chăm sóc sức khỏe dự phòng trong các cộng đồng của họ, và phục vụ như một người hướng dẫn và cộng sự của dân làng. Tiền lương khởi đầu của Yeshi khoảng 8000 đồng Nepal mỗi tháng (khoảng 100USD). Mặc dù vậy, số tiền Yeshi có được từ tiền lương của cô thì chẳng bao giờ đầy đủ, bởi cô luôn luôn giúp đỡ mọi người và cho vay mượn. Những người dân làng ở Dolpo đi tới Kathmandu với tsampa và những món quà nhỏ và mượn tiền của Yeshi. Cô rất hào phóng và bố thí mọi sự. Cô chẳng bao giờ có đủ.
Nếu Yeshi là người Nepal thì cô đã được nhận gần 1000USD mỗi tháng. Nhưng vì là người Tây Tạng nên cô bị đối xử phân biệt. Tất cả những người cộng sự của Yeshi ở WWF nhận thù lao nhiều hơn cô rất nhiều. Nhưng cô không bao giờ phàn nàn. Yeshi rất trầm tĩnh, dễ thương và đơn giản.
Năm 2000, Yeshi và Tashi có đứa con trai thứ hai tên là Thinley. Yeshi tiếp tục làm việc cho WWF, nhưng cô mơ được rời khỏi công việc đó để tới Hoa Kỳ học lấy bằng Tiến sĩ Nhân chủng học và trở thành một giáo sư. Đó là mộng của cô, dạy nhân chủng xã hội học và tiếp tục làm việc cho những chương trình mang lại lợi ích cho chúng sinh trong những quốc gia và cộng đồng không được phục vụ đầy đủ.
Trong khi làm việc với WWF, Yeshi có cơ hội thăm viếng nhiều quốc gia, tham dự nhiều hội nghị, và tương tác với những nền văn hóa và con người khác nhau của thế giới. Có rất ít người đến từ những tầng lớp xã hội khốn khó như thế, có thể thoát khỏi một miền đất nghèo khổ và có thể đi, nhìn thấy và kinh nghiệm một cách bao quát như cô. Trong số những người Tây Tạng nghèo khổ, Yeshi là một trong những người được hưởng một nền giáo dục cao cấp nhất. Cô quan sát rất nhiều, phơi bày rất nhiều nền văn hóa và cơ hội khác nhau. Công việc cô đang làm cũng như mẫu mực của đời sống phụng sự đơn giản và rộng lượng của cô được dùng như một khuôn mẫu và nguồn ánh sáng chói lọi không chỉ cho gia đình cô mà còn cho toàn thể cộng đồng Tây Tạng.
Các thành viên trong gia đình rất kính trọng Yeshi. Cô là một cố vấn cho các em của cô. Cái chết của Yeshi không chỉ là một tổn thất của gia đình chúng tôi mà còn là một mất mát cho toàn thể xã hội Tây Tạng.
Cái chết của Yeshi cũng là một bài học lớn về lẽ vô thường đối với tất cả chúng ta. Chúng ta không biết khi nào ta chết – điều hoàn toàn chắc chắn là một ngày nào đó mỗi người trong chúng ta sẽ phải chết. Yeshi đã sống cuộc đời của cô thật trọn vẹn – một cuộc đời phụng sự cho gia đình, cộng đồng, nền văn hóa của cô, môi trường và thế giới. Tất cả chúng ta sẽ cảm nhận một cách sâu sắc về sự ra đi của Yeshi. Chúng ta có thể trân trọng tưởng nhớ tới Yeshi bằng cách học tập từ khuôn mẫu của cuộc đời lẫn cái chết của cô. Chúng ta có thể trải nghiệm cái chết của Yeshi như một giáo lý lớn lao về bản tánh vô thường – và chúng ta có thể bắt đầu sống cuộc đời của chúng ta hoàn toàn thư thản hơn trong sự hiểu biết sâu xa hơn về lẽ vô thường./.
Nguyên tác: “A Father’s Heart – About My Daughter Yeshi Choden Lama”
by Bhakhar Tulku
http://mylittleproblem.blogspot.com/2006/10/fathers-heart.html
Bản dịch Việt ngữ của Thanh Liên
|
|
